Eseja fituese në konkursin e realizuar nga Ministria e Arsimit dhe Sportit, për Ditën Botërore të Ndërgjegjësimit për Autizmin, në kuadër të projektit “Mendimi im, forca ime”. “Autizmi nuk zgjedh” nga Ersilja Ballabani Fryn lehtë. Si një tekë e natyrës është krijuar kjo erë e magjishme, që duket se do të dhurojë një jetë të re. Të gjithë janë në pritje, kur papritur fillon të ndihet e qara e parë, e qara e një foshnjeje. Me erën e nënës dhe ngrohtësinë e njerëzve që nuk i sheh, nuk i njeh, nuk i di, vazhdon të qajë lehtë. Pak e nga pak i fillon buzëqeshja, shpirti i mirë dhe çdo gjë fëminore siç e kanë të gjithë nëbotë. Ditët kalojnë njëra pas tjetrës teksa rritet, por zhvillimi i tij mbetet çuditërisht i njëjtë. Filloj të kuptoj se ai është i ndryshëm në sjellje, aktivitete dhe veprime. Aty kuptoj se fëmija ështe me aftësi ndryshe. Ah, thua se ditët dhe netët do të jenë njësoj tani? Nuk i dihet. E gjithë ajo që i dallon është një diell apo një hënë që hedhin sharmin e tyre ndriçues ngado, por kjo dritë nganjëherë i përket më shumë botës vizuale sesa reale. Dhe është kaq e çuditshme se si gënjehen nganjëherë njerëzit, nga një iluzion shkatërrimtar, që u shkërrmoqet në duar për t’ju ndryshuar gjendjen shpirtërore. Asgjë nuk është më e lehtë. Shpresa për të ka hedhur rrënjë të forta në zemrat tona. E shoh shpesh tek përpiqet të marrë zemër e guxim e të forcohet e përtërihet në buzëqeshjen jetëdhënëse të atyre që e duan me gjithë shpirt dhe e bëjnë të ndihet i lumtur. Ah, sa do të doja sikur shpirti i tij, kaq pak i studiuar dhe kaq shumë i përfolur, të mos jetë i komplikuar, por diçka aq e thjeshtë sa mund të zbërthehet me një rreze dielli, me një ide apo me një pasion. Ajo çka duhet të bëjmë është të qeshim me sy, të presim forcën për të rikthyer ekuilibrin. Të kuptojmë se autizmi nuk është gjë tjetër, veçse një çrregullim në zhvillimin nervor që prek aftësinë e fëmijës për t’u socializuar normalisht, duke ndikuar në aftësinë e tij për të përdorur komunikimin verbal dhe joverbal. Nuk është e lehtë të kesh një fëmijë me probleme të sjelljes; kjo të kushtëzon jetën në çdo aspekt, megjithatë ata janë të veçantë. Slogani i autizmit thotë se ky çrregullim “nuk zgjedh” fëmijët, por jam e sigurt se një forcë e mbinatyrshme zgjedh prindërit që kujdesen për ta. Prindërit më të fortë në botë! Ndërveprimi me një fëmijë të tillë ka ndikuar në të gjitha dimensionet e mia, duke i dhënë një kuptim të ri jetës, duke më mësuar të luftoj ndryshe edhe kur e di që nuk do të fitoj, më mësoi ta shoh, ta dëgjoj, ta nuhas e ta prek botën, ta kuptoj, duke e filtruar edhe përmes ndërgjegjjes. Të besoj se mund të arrij gjithçka e t’ia dal për çdo gjë. Të ndihmoj e të dhuroj dashuri, të ëndërroj, të rrëzohem e të ringrihem sërish. Ah, sa shumë kam mësuar nga ty! Ti je një iluzion i ndritshëm dhe nuk do të të lë kurrë vetëm, por do të ndriçoj fort sa herë që e ëndërron jetën si në përralla. E di se fati ndonjëherë i hedh rrufetë në jetën tona me një butësi puplore, por unë do jem gjithmonë me ty duke mos e lënë frikën të fashitë arsyet që ke për të luftuar. Më beso, tashmë në pazëllin e jetës tënde nuk do të mungojë më asnjë pjesëz!